sprekenje beroep

Een goede ademhaling is onontbeerlijk voor een goede en stevige stemgeving. Optimaal gebruik maken van je longinhoud kan je hierbij helpen. Dit lukt het best wanneer je gebruik maakt van een costo-abdominale ademhaling. Hierbij is het belangrijk dat je de buikwand maximaal uitzet bij een inademing zodat de longen zich maximaal kunnen vullen met lucht. De buikwand zet uit bij inademing en krimpt in bij uitademen. Om de ademhaling aan te leren is het gemakkelijk om te vertrekken vanuit verschillende voorbeelden:

Voorbeeld 1:
Beeld je in dat er een kat voor je zit die je wil wegjagen. Hierbij maak je een kssjj geluid. Ervaar hoe je buik naar binnen trekt terwijl je stemgeeft.

Voorbeeld 2:
Probeer iemands aandacht te trekken zonder te roepen. Psssstt…. Ook hier voel je de buik naar binnen trekken bij fonatie.

Voorbeeld 3:
Spoor iemand aan om stil te zijn via sssjjjttt. Ervaar wat er gebeurt met je buikwand.

 

 

Het is belangrijk om deze ademhaling te controleren via een hand op de buik. Wanneer je inademt, zet de buikflank uit. Bij uitademing gaat de buikwand naar binnen.
Wanneer je dit koppelt aan spreken, respecteer dan je eigen ademritme. Praat niet te lang op 1 adem. Het heeft geen zin om te lang op 1 adem te foneren want dan oefen je druk uit op de stembanden.

 

De adembeweging wordt vergeleken met de golfbeweging van de zee.

Wanneer je voelt dat dit goed lukt, kan je dit ook toepassen bij verlengbare medeklinkers (bv. /s/ of /v/) en klinkers om vervolgens uit te breiden naar woorden en zinnen. Let op wanneer je bijademt. Zorg dan dat je via je buik de adem reguleert.

Warm je stem op vooraleer je gaat spreken. Het is belangrijk dat je ontspannen kan foneren. Hiervoor moet je vertrekken uit een goede houding. Een goede houding is de basis voor een goede luchtstroom. Beeld je in dat iemand je aan een touw via je hoofd door je rug vasthoudt. Hou je voeten op plat op de grond en hou je schouders laag. Verdeel het gewicht over je beide benen. Je bekken is lichtjes naar achter gekanteld. Overstrek je knieën niet. Je voeten staan uit elkaar.

Ook bij het zitten is een goede houding belangrijk. Probeer telkens een rechte rug te vormen en leun niet tegen de leuning van je stoel. Vorm een hoek van 90° met je knieën. Ook je romp maakt een hoek van 90°.

Ontspanning is essentieel bij een goede stemgeving. Via progressieve relaxatie bereid je je lichaam voor op een correct stemgebruik. We beperken ons hier tot het ontspannen van de articulatieorganen en het strottenhoofd.

1. *Frons je voorhoofd en ontspan. Doe dit 5 x na elkaar.
2. *Trek je wenkbrauwen op en ontspan. Doe dit 5x na elkaar.
3. *Sluit je oogleden en open ze terug. Doe dit 5x na elkaar.
4. *Klem je tanden op elkaar en ontspan. Doe dit 5x na elkaar.
5. *Open je mond wijd en sluit hem weer. Doe dit 5x na elkaar.
6. *Stulp en verbreed je lippen. Doe dit 5x na elkaar.
7. *Slinger met je tong van rechts naar links. Doe dit 5x na elkaar.
8. *Zeg het alfabet van A tot G met overdreven spierspanning en erg luid. Doe dit vervolgens opnieuw maar zonder te letten op het opspannen van je spieren en minder luid. Doe dit nu opnieuw maar zonder geluid.
9. *Hef je schouders op terwijl je inademt en laat ze terwijl je zuchtend uitademt zakken. Doe dit 3 x na elkaar.
10. *Maak een lippen-r. Dit klinkt als een brrrrr en koppel hieraan een ontspannen –m. Wanneer je dit goed doet, voel je zowel lippen als neus trillen. Ontspan hierbij je kaak.

Als leerkracht is het belangrijk dat je les goed en duidelijk overkomt. Hiervoor moet je over voldoende draagkracht beschikken en moeten de omstandigheden waarin je lesgeeft optimaal zijn. Hier volgen enkele tips:

1. Zorg ervoor dat je gehoord wordt. Minimaliseer het omgevingslawaai. Zowel luide als zachte geluiden kunnen afleidingen en slecht klasmanagement in de hand leiden. Dit kan alvast helpen:

- Sluit deuren en ramen tijden het lesgeven zelf.

- Zorg zelf niet voor afleidend lawaai, zoals het klikken met een balpen.

- Hou rekening met klasmanagement en spreek stoorzenders aan.

- Wacht met praten tot het stil is.

 

2. Verminder de afstand tot je publiek:

- Stel je klaslokaal zo op dat de leerlingen niet te ver zitten.

- Ga zelf dichter bij de leerlingen staan.

- Vermijd dat er heel wat tafels/stoelen over zijn. Leerlingen gaan zelden op de eerste rij zitten als er rijen over zijn.

- Probeer je lokaal te verkleinen indien mogelijk.

 

3. Probeer je stem te projecteren zodat je duidelijk verstaanbaar bent:

- Probeer je stem tot de personen zelf te richten, dit kan je o.a. door resonansoefeningen die je aangeleerd worden door een logopedist.

- Gebruik een microfoon indien dit nodig blijkt.

-Articuleer heel duidelijk.

- Een open houding verbetert je stemvolume.

Wanneer je lesgeeft, moet je stemvolume voor iedereen verstaanbaar zijn. Zo moet je stem ver genoeg dragen zonder dat deze schel en onaangenaam klinkt. Je kan je stemvolume vergroten door gebruik te maken van een goede projectie en een steun te geven vanuit je buik zonder dat je drukt op je stem. Een correcte ademhaling is hierbij essentieel. Wanneer je kracht geeft vanuit je buik kan je luider praten. Let er op dat de toonhoogte van je stem niet verhoogt. Een goede hoofdhouding is ook van belang. We demonstreren dit in volgend filmpje.

 

 

 

Luidheid kan je meten. Dit kan via enkele apps/games die zowel je eigen stemvolume kunnen meten als het achtergrondlawaai dat aanwezig is in de klas. Enkele voorbeelden:

- calmCounter

- Bouncy balls

- Help ze niet naar de tuut (app)

- Decibelmeter (app)

Train je stem

Een aangename en goede stem is de basis voor het lesgeven!

Wanneer we spreken, hanteren we een bepaalde toonhoogte. Om een aangename en warme stem te bekomen, variëren we vaak in toonhoogte. Sommige mensen daarentegen praten te hoog of te laag. Vooral als kleuterleiders tegen kleuters praten, zijn ze vaak geneigd om hun toonhoogte te verhogen. Ook bij het vergroten van de luidheid, verhogen sommige mensen de stem. Dit is schadelijk voor onze stembanden en kan leiden tot stemproblemen. Dit kan je opvolgen door een realtimespectogram te installeren en je toonhoogte op te volgen tijdens het spreken.

 

http://www.arizona-software.ch/audioxplorer/download.html (mac)

https://auditoryneuroscience.com/acoustics/spectrogram_software (windows)

http://www.vocevista.com